کاسنی

گیاهی علفی چند ساله، با ساقه ای ایستاده و شاخه های راست متعدد، به ارتفاع تا یک متر، بدون کرک تا با کرک های بلند موی ریش مانند تقریبا متراکم، برگ های همراه گل ها و گل آذین اغلب بسیار کوچک شده، یا وجود ندارد.

برگ های قاعده ای طوقه ای، در زمان گلدهی اغلب پژمرده، مستطیلی تا واژ تخم مرغی، سینوسی-دندانه ای پهن تا نیش بری لوبدار، در سطح تحتانی با کرک های ساده و طویل متراکم؛ برگ های ساقه ای کوچک شده.

دمگل ها راست، نازک. کپه استوانه ای، به طرف انتها باریک شونده، کم یا پر گل، به صورت منفرد در انتهای شاخه ها یا چند تایی و بدون دمگل در محور برگ ها.

برگه های بیرونی گریبان دوردیفی، در حالت میوه حداکثر تا نیمه برگه های درونی؛ گل ها زبانه ای آبی خوشرنگ؛ نهنج با کرک های موی ریش مانند بلند یا کوتاه. جقه سر بریده به یک پنجم یا یک دهم طول میوه فندقه می رسد.

پراکندگی جهانی: اروپا و آسیا و در اغلب نقاط جهان به حالت کاشته شده.

پراکندگی جغرافیای در ایران:

کاسنی گیاهی است در ایران به صورت هرز در مزارع، باغ های تازه احداث شده، حاشیه مزارع و جاده ها، چمن زار های خشک یا مرطوب، محل های اسکان دام در دامنه های کوهستانی و در مناطق مختلف استان های گرگان، مازندران، آذربایجان، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، همدان، اراک، اصفهان، چهار محال بختیاری، یزد، فارس، کرمان، خوزستان، بوشهر، هرمزگان، خراسان، سمنان، تهران می روید.

مصارف و کاربردها:

از برگ ها و ریشه گیاه استفاده می شود. خواص درمانی آن عبارت است از:

مقوی، تامین کننده مواد معدنی، ضد کم خونی، اشتها آور، محرک معده، تصفیه کننده خون، صفرا آور، ادرار آور، ملین، کرم کش و تب بر و در موارد بی اشتهایی، ضعف، کم خونی، بی کفایتی صفراوی، التهاب صفراوی، یرقان، قولنج های کبد، احتقان کبدی و طحال، ضعف معده و دستگاه گوارش، اختلال پوستی، نقرس، سنگ کلیه، التهاب مفاصل، سنگ ها، عفونت های مجاری ادراری، احتباس آب در بدن، یبوست و مالاریا مصرف می شود.(10)

اثرات درمانی مهم کاسنی:
ضد باکتری، صفرا آور، ضد التهاب، ضد نفخ، مقوی قلب، ملین، مسهل، ادرار آور، هضم کننده، شیرافزا، محافظ کبد، کاهش دهنده کلسترول، مسکن، تقویت کننده معده، تقویت کننده اعصاب و کاهش دهنده قند خون.(12)

- برگ های آن به عنوان مسهل، قاعده آور، هضم کننده و مدر بکار می رود. خمیر برگ آن برای درمان بریدگی ها و زخم ها بکار می رود.

پودر بوداده(سرخ شده) ریشه آن مخلوط با قهوه برای تهیه قهوه فرانسوی بکار می رود. جوشانده ریشه آن برای درمان زردی(یرقان)، بزرگ شدگی کبد، نقرس، درد شکم و مشکلات روماتیسمی مصرف می شود.

جوشانده دانه آن به عنوان مقوی و بادشکن بکار می رود و برای درمان سر درد و آسم نیز از آن استفاده می کنند.(9)

- کاسنی مقوی تلخ معده، مقوی، قاعده آور، صفرا آور، ملین ملایم و مدر است. عصاره برگ های آن به همراه روغن بادام به عنوان ملین به بچه ها داده می شود. دانه های آن باد شکن، مقوی، آرام بخش و اشتها آور می باشند. ریشه های آن به صورت پودر به صورت کاذب به قهوه پودر شده اضافه می شوند. ریشه های جوان آن مانند هویج خوراکی هستند و جنبه های علوفه ای نیز دارند. برگ های جوان سفید شده آن در سالاد مصرف می شود. (5)

- ریشه ها، برگ ها و دانه آن مصرف می شود. ریشه آن معطر و مدر است و سبب تصفیه خون و غنای آن می شود و درد و تورم مفاصل را کاهش می دهد. دانه های آن مقوی مغز، اشتها آور، تسکین دهنده سر درد و آسم است. جوشانده گیاه برای درمان تاخیر قاعده گی و استفراغ صفراوی و بزرگ شدن طحال مفید است.(1)

- کاسنی مقوی ملایم تلخ عالی برای دستگاه هضم غذا و کبد است. ریشه آن از نظر طب گیاه درمانی شبیه ریشه گل قاصد Taraxacum officinalis (این گیاه در ایران نمی روید) است و سبب تقویت عمل معده و کبد و ضد عفونی کردن دستگاه ادراری می شود. آن را برای درمان روماتیسم و نقرس استفاده می کنند و مسکنی ملایم برای کودکان است. دم کرده برگ ها و گل های آن نیز برای کمک به عمل هضم غذا مصرف می شود.(4)